Historia powstania stawów hodowlanych

Jan prowadzi swoją hodowlę ryb w jednym z najbardziej malowniczych miejsc województwa warmińsko-mazurskiego. Nie narzeka na brak chętnych do odwiedzin: woda,  czyste powietrze i lasy, w których aż roi się od grzybów tylko zachęcają do przyjazdu. 

Gospodarstwo Jana zajęło drugie miejsce w Warmińsko-Mazurskim w konkursie na najlepsze łowisko, organizowanym przez marszałka województwa, w jury zasiadali sami wędkarze. Jego stawy cieszą się ogromnym zainteresowaniem, zarówno turystów jak i okolicznych sklepów, które zaopatrują się u niego w świeże ryby. Jak to jest z zyskiem w takim biznesie? Na rybach da się zarobić?

Staw, w którym Jan hoduje swoje ryby, zbudowali po 1920 roku rosyjscy niewolnicy, wedle pomysłu  Kapsy, przedwojennego właściciela pobliskich Tuczek. Kapsa miał 500 ha łąk i musiał znaleźć sposób na ich nawodnienie. Wymyślił więc sobie kanał i zgodnie z tym co mówią plotki, opłaciło mu się to, bo podobno zbierał potem po trzy pokosy siana. 

Sytuacja zmieniła się po zakończeniu wojny - grunty podzielono na działeczki i oddano chłopom, a Ci zamiast wykorzystać ich potencjał, zniszczyli je wykopując torf. Sytuacja zmieniła się po raz kolejny, gdy w okolicy powstał PGR, który na nowo zaczął kopać stawy i wykorzystywał ten kanał do przepływu wody. Za czasów PGR było na tym obszarze aż 50 ha stawów.

Rodzina Jana od pokoleń związana była z rolnictwem, mieli gospodarstwo rolne, na którym wszyscy bardzo ciężko pracowali, co niestety nie przekładało się na duży zarobek. Jak większość młodych chłopców ze wsi, Jan chciał się wyrwać i odciąć od tego, co znał. Ukończył więc technikum budowlane i założył firmę budowlaną - sądził, że dzięki temu już nigdy nie będzie pracował w rolnictwie. jednak historia zatoczyła koło, Jan się zakochał, poznał swoich teściów i okazało się, że „agro” jest mu pisane - nowa pasja przerodziła się w świetnie prosperujący biznes... w branży rolniczej!

Jego teść od zawsze marzył, by mieć dużo ziemi i hodować ryby, i tym właśnie marzeniem zaraził swojego zięcia. Najpierw zainwestował w kilka hektarów i zauważył, że pod lasem jest zagłębienie, wskazujące na pozostałość po stawach – jak się okazało, faktycznie w tym miejscu były PGR miał ponad 50ha stawów! Zaplanował więc, że woda znów tamtędy popłynie a oni zajmą się hodowlą ryb. Teść był urzędnikiem w gminie, więc łatwiej było mu o zdobycie wszystkich potrzebnych uprawnień, by zrealizować swoje marzenia. Wykarczowali krzaki, oczyścili dno i zmodyfikowali bieg pobliskiego strumyka tak, aby zasilił staw. 

Początkowo traktowali stawy i hodowlę jako hobby, bo utrzymywali się z czego innego. Jan postanowił wraz z żoną osiedlić się tam na stałe i zająć biznesem rybnym na poważnie, gdy teść był już w podeszłym wieku i nie mógł poradzić sobie ze wszystkimi obowiązkami, wynikającymi z utrzymania stawów i przepisał wszystkie grunty na Jana i jego żonę.

Jan obecnie jest właścicielem 50 ha ziemi, z czego połowa to stawy. Gruntów ornych w jego areale jest bardzo mało - tylko 2 ha, więc nie opłaca się tym terenem zajmować i w niego inwestować, chociażby przez zakup maszyn rolniczych – wynajmuje go innemu rolnikowi, podczas gdy sam zajmuje się wyłącznie agroturystyką związaną z hodowlą ryb w 13 stawach. 

Hodowla ryb, mimo stereotypowego spojrzenia, nie jest spokojnym biznesem. Codziennie Jan musi mierzyć się z drapieżnikami, które żywią się rybami z jego stawu; z norkami, kormoranami, czaplami, czy orłami bielikami. Wydawać, by się mogło, że to standardowa sytuacja w przyrodzie, jednak biznes hodowli ryb widzi to nieco inaczej. W związku z tym, że wokół stawów jest tak wiele gatunków zwierząt, ekolodzy założyli w pobliżu Naturę 2000, co ogranicza rozwój biznesu.

Dodatkowym problemem są kormorany, których w Polsce jest bardzo liczna populacja. Ptaki te zjadają 50 dag ryby dziennie, a to, z punktu widzenia hodowcy, bardzo dużo. Są tak liczne, że paradoksalnie to one są zagrożeniem dla ryb w jeziorach, a im samym nie grozi wyginięcie. Jan nie może z tym nic zrobić, bowiem są one objęte programem NATURA2000. Takie restrykcje ekologiczne sprawiają, że realny zysk z hodowli może być mniejszy, a to dla przedsiębiorcy najgorszy scenariusz. W gospodarstwie rybnym, jak w każdym innym biznesie, są rachunki i raty do spłacenia, a straty spowodowane działalnością ptactwa i innych zwierząt objętych ochroną nie są łatwe do oszacowania i uwzględnienia w biznesplanie czy budżecie gospodarstwa.

Sporym problemem mogą być kłusownicy, którzy kradną ryby zarówno w dzień, jak i w nocy i bardzo  wytaczają Janowi procesy sądowe o znieważenie, gdy ten w nerwach powie zbyt głośno, co o nich myśli. Niekiedy są wręcz wyposażeni w noktowizory, by w nocy odpowiednio wcześniej dostrzec Jana patrolującego swoje stawy i w porę uciec. Jan stara się więc dostarczać policji złapanych kłusowników wraz z niezbędnymi dowodami złodziejstwa – taka praktyka ma dużo sensu, bowiem dzięki temu okoliczni amatorzy cudzej własności wiedzą, że kradzież ryb na stawach należących do Jana wiąże się z dużym ryzykiem poniesienia konsekwencji. 

Niepowtarzalny smak z natury

O smaku ryby decyduje woda, w której ryba rośnie i żyje - musi być przede wszystkim czysta. Woda zasilająca stawy Jana płynie między łąkami, nie zbiera więc żadnych ścieków przemysłowych ani nawozów z pól uprawnych, dzięki czemu ryby w jego stawach uchodzą za najlepsze w okolicy. Zaopatrują się u niego nie tylko wędkarze, sprzedaje ryby do okolicznych restauracji, sklepów i hoteli. W zeszłym roku Jan ugościł ponad 4 tys. ludzi na swoich łowiskach, czasem w ciągu jednego dnia było nawet 150 osób. Turyści przyjeżdżają całymi rodzinami, by korzystać z uroków przyrody i zjeść samodzielnie złowioną, świeżutką rybę, która dorastała w naturalnym środowisku, bez dodatku hormonów czy pasz modyfikowanych genetycznie.

Ci, którzy raz spróbowali takiej ryby, zawsze wracają ponownie. Jan oprócz stawów prowadzi także agroturystykę – wynajmuje pokoje gościom szukającym dłuższego wypoczynku lub tym, którzy zgodnie z wędkarską normą -  po ryby wychodzą przed świtem.

Ubogie jeziora sprzyjają hodowcom

Z drugiej strony, turystom-wędkarzom szukającym odpoczynku podczas wędkowania nie pozostaje nic innego, jak korzystać z takich gospodarstw jak łowiska Jana - polskie jeziora są puste, ryb jest coraz mniej ze względu na aktywność naturalnych drapieżników oraz coraz większego zanieczyszczenia rzek i jezior. Ostatnie dane wskazują, że średnio w polskich jeziorach występuje ok. 4 kg ryb na hektar wody, podczas gdy w stawach Jana jest ich znacznie więcej, nawet do 1200 kg na hektar, dzięki czemu nawet rozpoczynający swoją przygodę z wędkarstwem mają bardzo duża szasnę na szybkie złowienie dorodnych okazów.

W gospodarstwie Jana wędkarze kupują samodzielnie złowione ryby. Ceny są ustalone tak, by były dla nich atrakcyjne - zawsze są nieco tańsze od tych, które można spotkać w sklepie. Niektórych przypadkach wędkarze nie muszą kupować wszystkich odłowionych ryb – można je wpuścić z powrotem do stawu. Inaczej jednak sytuacja wygląda w przypadku drapieżników, np. pstrąga. Taka ryba połyka haczyk znacznie głębiej i trudno jest go wydobyć bez poważnych ran w ciele ryby, a oprócz tego ma wysoki próg adaptacji tlenowej i najczęściej nie wytrzymuje dłuższego wyjęcia z wody gdyż w jego ciele zachodzą nieodwracalne zmiany i wędkarz musi go zakupić. 

Świąteczna gorączka

Hodowla ryb jest biznesem mocno sezonowym - największe zyski w tej branży odnotowuje się w sezonie zimowym. Przed Świętami Bożego Narodzenia gospodarstwo Jana sprzedaje ok. 40 proc. wszystkich ryb. To czas, w którym powiedzenie „wszystkie ręce na pokład” nabiera szczególnego znaczenia – do pracy bierze się cała rodzina, zjeżdżają się znajomi, zatrudniani są dodatkowi pracownicy.

Hodowla Jana opiera się przede wszystkim na 2 gatunkach ryb – karpiach oraz pstrągach, czyli dokładnie tych, które w okresie świątecznym są najbardziej pożądane. Powoduje to naturalny wzrost  w gospodarstwie, zarówno pod względem ilości potrzebnych rąk do pracy, jak również dochodów.

Mimo, że Jan mógłby opierać się tylko na okresie świątecznym oraz handlu rybami, nie zamyka stawów dla zwykłych wędkarzy – dają mu poza sezonem dodatkowy przychód zarówno w sensie sprzedaży ryb, jak również agroturystyki – wynajem pokoi jest tak popularny, że Jan zamierza wkrótce rozbudować znacząco swój obiekt.

Dlaczego ryby są takie zdrowe?

Ryby są bogatym źródłem łatwo przyswajalnego białka - większość zawiera go tyle samo co czerwone mięso, ale jednocześnie ryby posiadają mniej tłuszczu i cholesterolu. Dzięki temu ryby należą do produktów niskokalorycznych i mogą być polecane osobom z nadwagą lub chorobami układu sercowo-naczyniowego. 

Pamiętajmy, że nawet tłuste ryby nie są szkodliwe dla naszego zdrowia – są to wartościowe kwasy tłuszczowe omega3, które są wskazane w profilaktyce oraz leczeniu wielu chorób. Odpowiadają m.in. za niższą krzepliwość krwi, naczynia krwionośne wolniej się kurczą i redukują się stany zapalne. 

W środowiskach naukowych popularne są opinie, że kwasy omega3 zawarte w tłuszczy rybnym mogą chronić przed powstawaniem nowotworów, przede wszystkim raka piersi. W gatunkach ryb zamieszkujących morza i oceany znajdziemy również duże ilości jodu, pierwiastka koniecznego do produkcji hormonów tarczycy, które mają kluczowe znaczenie w procesach przemiany materii. 

Zawierają dużo fosforu, magnezu, wapnia i potasu. Kwasy omega-3 perfekcyjnie regulują gospodarkę lipidową krwi, zmniejszając stężenie trójglicerydów i „złego” cholesterolu LDL. Przeciwdziałają więc procesom miażdżycowym, ograniczając ryzyko zawału serca i udarów mózgu.

Plany na rozwój

Jan słusznie widzi dwie podstawowe możliwości rozwoju swojego gospodarstwa. Po pierwsze, chce inwestować w bazę agroturystyczną, by pomieścić więcej gości szukających dłuższego wypoczynku podczas wędkowania.

Po wtóre, chce sprzedawać więcej ryb, więc musi posiadać więcej ryb. A do tego prowadzą dwie drogi: 

– albo pobuduje nowe stawy, 

- albo zwiększy wydajność już istniejących. 

Jak łatwo się domyśleć, lepsze wykorzystanie istniejącego areału stawów będzie znacznie tańszym rozwiązaniem, bowiem nowe stawy są drogie w budowie, a formalności związane z ich budową wymagają bardzo dużego wysiłku organizacyjnego, a niekiedy może okazać się to w ogóle niemożliwe jeśli planowany grunt leży w obszarze działania Natura2000. Jan chciałby również podnieść poziom ekologii w swoim gospodarstwie, m.in. poprzez instalację do recyrkulacji zużytej wody.

Dotacje z funduszy europejskich dla rybactwa ruszyły stosunkowo niedawno, a i tak zostały niedoszacowane – w pierwszym naborze przeznaczono 150 mln złotych dla właścicieli stawów na rozwój, podczas gdy złożone wnioski opiewały na ponad 400 mln – Jan ze swoim gospodarstwem nie załapał się na dofinansowanie, co jednak go nie zraziło i zamierza występować o dotacje ponownie w ramach kolejnych programów UE.

Portret profesjonalisty - Buduj swoją markę

Zdobądź lub rozwijaj swoje kwalifikacje. Klienci szukają jakości, zdrowej i smacznej żywności, pochodzącej ze sprawdzonych, pewnych i ekologicznych źródeł, a to może zapewnić Twój profesjonalizm. 

• Ucz się - inwestycja we własne umiejętności i wiedzę to najlepiej zainwestowane pieniądze. Szukaj szkoleń z zakresu hodowli ryb, publikacji naukowych, doświadczeń i relacji innych hodowców.

  Kup branżową literaturę, zapoznaj się z prawem wodnym. W tej branży przyda Ci się wiedza nie tylko z zakresu hodowli – na pewno przydatna będzie wiedza z zakresu nowoczesnego marketingu i sprzedaży, zarządzania agroturystyką czy znajomość procesów biologicznych zarówno w organizmach ryb, jak i zbiornikach wodnych. Twoi Klienci na pewno docenią również Twoją wiedzę o nowinkach w wędkarstwie, a to może zapewnić Ci np. prenumerata czasopism dla wędkarzy.

  Na rynku dostępnych jest wiele szkoleń, często są one bezpłatne lub w dużym stopniu dofinansowane z funduszy UE – wystarczy użyć wyszukiwarki internetowej.

  W Polsce działają liczne stowarzyszenie branżowe. Możesz także zostać m.in. członkiem Stowarzyszenia Producentów Ryb Łososiowatych, Towarzystwa Promocji Rybactwa i Produktów Rybnych, Polskiego Towarzystwa Rybackiego, Związku Producentów Ryb, Towarzystwa Promocji Ryb i wielu innych. Warto śledzić działalność Polskiego Związku Wędkarskiego oraz jego lokalnych odpowiedników.

• Uczestnicz - w targach, seminariach, konferencjach branżowych, jak również w internetowych forach i grupach skupionych wokół hodowli ryb i wędkarstwa.

  Bierz aktywny udział w tych dyskusjach, dzięki czemu będziesz z czasem rozpoznawalny, Twoje gospodarstwo zyska rozgłos.

  Przykłady imprez targowych: 

  • Polfish Targi, 
  • Konferencja Hodowców Ryb Łososiowatych, 
  • Targi Akwakultury, 
  • Targi wędkarskie Fish & Angel, Dortmund

• Odwiedzaj konkurencję - Odwiedzaj inne hodowle ryb i gospodarstwa agroturystyczne, zobaczysz jak funkcjonują, jak mają zorganizowane różne rzeczy i procesy.

  Obserwuj wiodących graczy w Polsce, Europie i na świecie – ich profile w mediach społecznościowych, zapisz się do ich newsletterów i grup dyskusyjnych, inspiruj się działaniami innych ale nigdy ich nie kopiuj.

• Czytaj - przeglądaj czasopisma wędkarskie np. Świat Wędkarza - z nich dowiesz się wielu ciekawostek dotyczących ryb, i tego jakie gatunki są najbardziej opłacalne z punktu widzenia hodowli.

  Dołącz do internetowych społeczności w Twojej branży, zapisz się na newslettery wszystkich najpopularniejszych portali wędkarskich – wpisz w wyszukiwarkę „portal dla wędkarzy”, „portal dla hodowców ryb” i znajdziesz je bez większego problemu.

Dostępne magazyny: „Wędkarski świat”, „Wędkarstwo – moje hobby”, „Wiadomości wędkarskie”, „Wędkarz Polski”, „Magazyn Przemysłu Rybnego”, miesięcznik „Przedsiębiorca Rolny”

Publikacje książkowe: „Hodowla Ryb”

Konkursy i plebiscyty to świetna reklama

Potwierdzeniem najwyżej jakości, której Jan hołduje w swoim gospodarstwie jest miejsce na podium najlepszych łowisk na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, organizowanego przez samego marszałka. Bardzo wysoką wartość takiego konkursu gwarantuje fakt, że jury to sami wędkarze – tylko oni uczestniczyli w tym głosowaniu.

Pamiętaj, że wyniki takiego konkursu będą przytaczane wielu mediach, zarówno lokalnych jak i regionalnych, zarówno internetowych jak i tradycyjnych – rozgłośniach radiowych, lokalnych kanałach telewizyjnych czy gazetach. Z pewnością opiszą go wszystkie ogólnopolskie magazyny wędkarskie. 

To gwarantuje, że informacja o Twojej wygranej w takim konkursie dotrze do tysięcy potencjalnych Klientów, a Ty za taką reklamę w zasadzie nie płacisz nic. Musisz ponieść koszty związane z zachowaniem wysokiej jakości w gospodarstwie, ale czy takie wydatki można rozpatrywać w kategoriach reklamy? To pokazuje, że wysoka jakość i poziom obsługi klientów zawsze procentują, niezależenie od branży czy rodzaju biznesu.

• Agroturystyka - potocznie: forma nocowania, spędzania czasu, wypoczynku w środowisku zbliżonym do wiejskiego.

  Często jest połączona z wykonywaniem drobnych prac u osoby zapewniającej nocleg. Traktowana jako alternatywne do rolnictwa źródło dochodu mieszkańców wsi oraz jeden z rodzajów spędzania wolnego czasu przez mieszkańców miast.

  Cechy agroturystyki:

  • Turyści mają możliwość noclegów i pobytów w czynnym gospodarstwie rolnym,
  • Możliwość bezpośredniej obserwacji życia na wsi, a niekiedy nawet czynnego w nim udziału
  • Osobisty kontakt ze społecznością wiejską.

  Źródło: Encyklopedia Zarządzania, mfiles.pl [dostęp: 8.11.2017]

• Pozwolenie wodnoprawne - - to rodzaj zezwolenia udzielanego w drodze decyzji przez organy administracji państwowej.

  Decyzja pozwolenia wodnoprawnego zezwala na: szczególne korzystanie z wód (odprowadzanie ścieków, pobór wód powierzchniowych i podziemnych), wykonywanie urządzeń wodnych (studnie, stawy, pomosty), inne działania, które mogą mieć wpływ na stan wód i gospodarkę wodno-ściekową (wprowadzanie ścieków przemysłowych do kanalizacji, odprowadzanie wód opadowych, regulacje wód, rolnicze wykorzystanie ścieków). Pozwolenie wodnoprawne wydawane jest w drodze decyzji administracyjnej.

  Źródło: Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, https://wody.gov.pl/index.php/pozwolenie-wodnoprawne [dostęp 03.02.2021]

  Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - powstała w 1994 r. powołana Ustawą z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 1994 r. Nr 1, poz. 2) w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Obecnie działa na podstawie Ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 2137). ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej. Zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Agencja, jako wykonawca polityki rolnej, ściśle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

  Źródło: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, https://www.arimr.gov.pl/ [dostęp 20.12.2017]

Koszt uruchomienia hodowli ryb zależy od Twojej pozycji startowej – jeśli mieszkasz w centrum Warszawy i nie masz żadnego gruntu ani doświadczenia, musisz przygotować się na duże wydatki i wiele czasu poświęconego na edukację.

Jeśli jednak mieszkasz na mazurach, masz większy kawałek ziemi lub być może od razu na niej zbiorniki wodne – możesz zaczynać od razu z relatywnie niewielkimi nakładami. To, ile środków będziesz musiał zainwestować zależy w dużej mierze od Twoich umiejętności – im więcej będziesz potrafić zrobić samodzielnie, tym mniej gotówki wydasz!

Pamiętaj, że ograniczeniem jest tylko Twoja wyobraźnia! Możesz organizować specjalne rybne eventy,  zawody dla wędkarzy, pikniki itp. Możesz udostępniać swój teren innym firmom, zajmującym się organizacją imprez integracyjnych. Posiadając takie gospodarstwo masz wiele możliwości generowania przychodu – formy zależą tylko od Ciebie!

Własna hodowla ryb z agroturystyką – dlaczego warto?

• Pracujesz na łonie natury – w rytmie, który sam sobie wyznaczysz
• Mieszkasz w naturalnej okolicy, prawdopodobnie wypełnionej pięknymi krajobrazami
• Masz pełne pole do popisu w zakresie technologii – od Ciebie zależy, jak wiele ryb uda Ci się wyprodukować i masz na to realny wpływ
• Nie musisz znać się na komputerach, internecie itp.
• Tworzysz wartość – biznes, który może trwać przez pokolenia 

Agroturystyka to także: 

• zdobywanie dodatkowych źródeł dochodu dla gmin, miejscowości, samorządów terytorialnych.
• pozyskiwanie dodatkowego dochodu dla gospodarzy: poprzez wzrost dochodów wzrośnie możliwość przeznaczania nakładów na przedsięwzięcia inwestycyjne typu remont, budowa.
• zdobywanie nowych informacji, doświadczeń, umiejętności, dokształcanie się w zakresie obsługi turystów, możliwość nauki nowych języków.
• rozwój wiejskiej infrastruktury, co ułatwia życie na wsi i podnosi jego standard.
• ulepszanie i poprawianie wyglądu domu w środku i na zewnątrz, zwiększenie dbałości o estetykę wsi, ulic budynków publicznych.
• pomaganie w rozwoju terenom położonym w nie korzystnych warunkach.
• tworzenie dodatkowych baz noclegowych, rozszerzanie ofert i podnoszenie jakości usług, co umożliwia bezpośredni zbyt niektórych produktów co powoduje rozwój dodatkowych rynków zbytu na towary żywnościowe.
• przeciwdziałaniu migracji ludności z obszarów wiejskich czego skutkiem jest wyludnianie tych terenów.
• tworzenie nowych miejsc pracy oraz zmniejszaniu bezrobocia.
• organizowanie spotkań ludziom, pogłębianie wiedzy o świecie i innych ludziach, zachowanie tolerancji wobec innych postaw i zachowań.

źródło: Encyklopedia Zarządzania, mfiles.pl [dostęp: 3.02.2021]

Co jeszcze warto przemyśleć na starcie? 

1. Lokalizacja stawów - trzeba dobrze dobrać grunt pod staw, by dojazd i dostęp był wygodny dla przyjezdnych a warunki geologiczne oraz geograficzne (ukształtowanie terenu) pozwalały na jak najmniejsze inwestycje. Z punktu widzenia hodowli ryb, ogromne znaczenie ma temperatura wody – sprawdź, jak możesz zasilać stawy w wodę, skąd ja brać i jakich pozwoleń (wodnoprawnych) będziesz potrzebować
2. Rodzaje ryb - zanim zaczniesz hodowlę, zbadaj wodę. Jan dowiedział się dzięki temu, które ryby będą najlepiej nadawały się do hodowli w jego stawach. 
3. Komu będziesz sprzedawać swoje ryby? Czy chcesz nastawić się na masowa hodowlę do handlu hurtowego, czy bardziej na wędkarzy i rekreacyjne wędkarstwo? Jedno z drugim ciężko będzie połączyć, bowiem wędkarze będą wymagać od Ciebie o wiele większej dbałości o ekologię, metody hodowli i kondycję ryb
4. Kadra – upewnij się że na lokalnym rynku nie zabraknie Ci rąk do pracy. O ile na co dzień Twoja kadra może być w miarę stabilna i stała, o tyle w okresach wysokiego sezonu będziesz potrzebować kilkukrotnie większej ilości pracowników.
5. Uruchomienie legalnej hodowli wiąże się z wieloma niezbędnymi formalnościami. Przede wszystkim należy uzyskać pozwolenie wodnoprawne, numer weterynaryjny i certyfikaty potwierdzające, że hodowla jest prowadzona zgodnie z zasadami dobrych praktyk rybackich, a co za tym idzie ryby są doskonałej jakości. Jeśli budowę stawów trzeba rozpocząć od podstaw, niezbędne będzie dopełnienie formalności budowlanych (np. zgłoszenie budowy w urzędzie gminy).
6. Aby ryby z danej hodowli cieszyły się popularnością nie tylko w najbliższej okolicy, trzeba zadbać o ich jakość. W tym celu należy postarać się o odpowiednie certyfikaty. Jeśli postawisz na ekologię, będziesz karmić ryby głównie pokarmem naturalnym z niewielkim dodatkiem zbóż, ryby nie będą otłuszczone, woda w stawie będzie pod specjalną ochroną, a przed sprzedażą ryby będą oczekiwały w wodzie np. z czystej rzeki, to możesz postarać się o certyfikat eko. W Polsce nadają go jednostki certyfikujące (Ekogwarancja PTRE, PNG, COBICO, BIOEKSPERT, Polskie centrum Badań i Certyfikacji, AGRO BIO TEST, TÜV Rheinland Polska, Centrum Jakości AgroEko, SGS Polska Sp. z o.o.).

Hodowla karpia może pochwalić się również certyfikatem unijnym. Aby go zdobyć, trzeba postarać się o wpisanie karpia do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub do Rejestru Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności prowadzonych przez Komisję Europejską. Choć największe szanse na to mają hodowle z tradycjami, nic nie stoi na przeszkodzie, by o taki certyfikat walczyły młodsze gospodarstwa, w których warunki hodowlane są bardzo dobre, a ryby zdrowie, piękne i wyśmienite.