Zmniejsz ryzyko w biznesie – postaw na faktoring i na nim zarabiaj

Niniejsze otoczenie prawne zostało przygotowane dla osób zainteresowanych prowadzeniem działalności w branży faktoringowej. Polecamy je zarówno nowym przedsiębiorcom, jak i tym którzy swoje pierwsze kroki w biznesie mają już za sobą. W naszym poradniku omawiamy podstawowe zagadnienia związane z wykonywaniem działalności gospodarczej i uzupełniamy je wiedzą specjalistyczną, bez której w tej branży nie da się obejść.

Dzięki lekturze tego opracowania poznasz pojęcia, konstrukcje i instytucje z zakresu prawa przedsiębiorców, prawa cywilnego, a nawet prawa bankowego. Dowiesz się w jaki sposób dochodzić należności i jak uniknąć przedawnienia się Twoich faktur. Na koniec będziesz mógł zapoznać się ze spisem aktów prawnych, które powinny, przynajmniej w części, stać się Twoją lekturą obowiązkową.

Musisz wiedzieć naprawdę wiele, nie bez powodu uważa się, że przedsiębiorca jest profesjonalnym uczestnikiem obrotu. Mamy nadzieję, że wkrótce rozwiejmy Twoje wątpliwości i dzięki naszemu poradnikowi pozbędziesz się obaw. Zapraszamy Cię na wycieczkę do fascynującego świata zagadnień prawnych dla przedsiębiorców.

Więcej także w serwisie - mikroPorady.pl

Polski prawodawca zdefiniował działalność gospodarczą jako zorganizowaną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły. Powołana definicja legalna znajduje się w art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (dalej jako: Prawo przedsiębiorców). W naszej publikacji wielokrotnie będziemy odwoływać się do poglądów orzecznictwa, bo chociaż polski system prawny nie opiera się na precedensach, wydane wyroki mają niebagatelna znaczenie dla stosowania prawa. Tytułem przykładu wskazujemy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 8 kwietnia 2021 r. sygn. I SA/Po 229/21 wyjaśnił, w jaki sposób należy rozumieć przesłankę ciągłości wykonywania działalności gospodarczej: „działalnością wykonywaną w sposób ciągły jest działalność wykonywana regularnie i powtarzalnie. Jako całość działalność ta nabiera charakteru względnie trwałego i stabilnego, nie ograniczającego się do jednorazowych, okazjonalnych czy też sporadycznych przedsięwzięć gospodarczych”.

Zgodnie z tym samym judykatem (orzeczeniem), zorganizowany charakter „należy rozumieć jako wykorzystanie konkretnych składników materialnych (np. nieruchomości lub ruchomości) lub składników niematerialnych (np. know-how, dobre imię, prawa na dobrach niematerialnych), które są przez daną osobę łączone w sensie funkcjonalno-gospodarczym w jeden uporządkowany kompleks, zdatny do tego, aby przy jego wykorzystaniu można było uczestniczyć w obrocie gospodarczym”. Z kolei przesłanka zarobkowości jest spełniona wtedy, gdy działalność jest prowadzona w celu osiągania zysków, nawet jeżeli w rzeczywistości nie jest ona obiektywnie dochodowa.

Ufff… To już wiesz. Idźmy dalej!

Czytaj także:

 Poradnik – Wybór formy działalności

Poradnik – Obciążenia publiczno-prawne, świadczenia podatku, składki – zestawienie

 Poradnik – Formy opodatkowania działalności

2.1. Jednoosobowa działalność gospodarcza

Wykonywanie działalności gospodarczej jednoosobowo jest najprostszą i najbardziej powszechną formą prawną. W poprzednim podrozdziale powoływaliśmy ustawę Prawo przedsiębiorców i to właśnie ona jest aktem prawnym regulującym tę formę.

Prowadząc działalność gospodarczą jednoosobowo jesteś w centrum uwagi. To ty jesteś szefem, pracodawcą, podatnikiem, płatnikiem i zobowiązanym z różnych tytułów, zwłaszcza na podstawie zawieranych kontraktów gospodarczych. Będziesz odpowiedzialny za rozliczanie podatków, wystawianie dokumentów fiskalnych oraz opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne. Na tym etapie tylko sygnalizacyjnie wskazujemy, że przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jednoosobowo, podlega wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), ponieważ na ten temat przeczytasz więcej w dalszej części opracowania. Jak już wspominaliśmy, przedsiębiorca jest uważany za profesjonalnego uczestnika obrotu, stąd też terminologia, którą się posługujesz powinna mieć równie profesjonalny charakter. Jednym z najczęściej stosowanych powszechnie uproszczeń w tym kontekście, a nawet z prawnego punktu widzenia – błędem, jest uznawanie, że „firma” stanowi desygnat przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 434 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako: k.c.) firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Zatem że firma jest nazwą przedsiębiorcy. Kodeks cywilny dopuszcza daleko idącą dowolność przy wyborze nazwy, jednak z tym zastrzeżeniem, że nie może ona wprowadzać w błąd. Nazwa, co oczywiste, podlega ujawnieniu w rejestrze.

Na koniec musimy powtórzyć to o czym piszemy w każdym naszym otoczeniu prawnym. Małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, odpowiadają wspólnie za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Zobacz także:

 Słowniczek – CEIDG

 Słowniczek – Przedsiębiorca

Poradnik - Wybór formy działalności

2.2. Spółka cywilna

Nie każdy o tym wie, ale spółka cywilna ma niewiele wspólnego ze spółką. Nie ma ona bowiem osobowości prawnej, gdyż byłoby to sprzeczne z jej naturą. Spółka cywilna jest po prostu umową nazwaną z Kodeksu cywilnego (art. 860-875). Z tego też powodu rządzi się swoimi prawami, o których piszemy nieco niżej.

Uznaliśmy, że najlepszą formą omówienia spółki cywilnej będzie wypunktowanie najważniejszych informacji na jej temat:

1. Zgodnie z art. 860 §2 k.c. spółka cywilna powinna zostać stwierdzona na piśmie. Jednakowoż nie jest to warunek sine qua non dla ważności tej umowy. Innymi słowy forma pisemna jest przewidziana dla celów dowodowych. W tej kwestii wielokrotnie zabierały głos sądy. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 października sygn.II SA/Wr 184/96 stwierdził, że: „wprawdzie art. 860 § 2 k.c. stanowi, że umowa spółki powinna być stwierdzona pismem, przesłanka ta nie jest koniecznym warunkiem jej powstania. Do powstania spółki bowiem może dojść, mimo braku pisemnego stwierdzenia umowy, jeżeli wspólnicy wykażą wolę prowadzenia spółki, określą prawa i obowiązki i wspólny cel gospodarczy oraz rozpoczną swą działalność jako spółka”. Bezwzględnie namawiamy do zachowania formy pisemnej.
2. Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, natomiast są nimi wszyscy jej wspólnicy i wspóniczki, którzy wykonują działalność gospodarczą;
3. Spółka cywilna, a właściwie umowa spółki cywilnej może być zawiązana przez osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne (są to osoby wymienione w art. 331 k.c.);
4. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie – wierzyciel ma prawo do zaspokojenia swojego roszczenia wedle uznania. Wspólnikowi, który spłacił dług przysługuje roszczenie regresowe (wyrównawcze) od pozostałych;
5. Każdy wspólnik i wspólniczka ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki;
6. Każdy wspólnik i wspólniczka ma prawo do reprezentowania spółki, jeżeli na mocy umowy spółki nie został go pozbawiony (także w razie zmiany umowy spółki)
7. Żaden wspólnik czy wspólniczka nie może żądać podziału majątku wspólnego w czasie trwania spółki (dopiero po jej ustaniu lub rozwiązaniu);
8. Każdy wspólnik i wspólniczka ma prawo do udziału w zyskach, w tym zakresie uczestniczy w stratach. Umowa spółki może przewidywać postanowienia zwalniające określonego wspólnika lub wspólników (ale nie wszystkich!) od udziału w stratach. Bezwzględnie niedopuszczalne jest pozbawienie wspólnika prawa do udziału w zysku;
9. Spółka cywilna, ponieważ nie ma podmiotowości prawnej, nie może być pozywana ani pozywać, nie może też zaciągać zobowiązań we własnym imieniu
10. Wspólnicy i wspólniczki jako przedsiębiorcy i przedsiębiorczynie podlegają wpisowi do CEIDG.
11. Każdy ze wspólników i wspólniczek może z ważnych powodów zwrócić się do sądu z żądaniem rozwiązania spółki.
12. Działalność gospodarcza wykonywana w spółce cywilnej może zostać zawieszona. Jednak, zgodnie z przepisami Prawa przedsiębiorców, warunkiem tego jest jej zawieszenia przez wszystkich wspólników i wspólniczki.
13. Spółka cywilna ulega rozwiązaniu z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika.

Polecamy także:

 Umowa spółki cywilnej – wzór z komentarzem prawnym

 Eksperta prawa odpowiada - Działalność gospodarcza, a spółka cywilna

2.3. Spółki prawa handlowego

Spółki prawa handlowego to te, które zostały uregulowane w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej również jako: k.s.h.).

Zasadnicze kryterium podziału spółek przedstawia się następująco:

1. Spółki osobowe: spółka jawna (sp. j.), spółka partnerska (sp. p.), spółka komandytowa (sp. k.) oraz spółka komandytowo-akcyjna (s.k.a.);
2. Spółki kapitałowe: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o. o.), spółka akcyjna (S.A.), prosta spółka akcyjna (p.s.a.).

Zgodnie z art. 86 ust. 1 k.s.h. spółka partnerska jest tworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jest ona przeznaczona jedynie dla osób fizycznych posiadających uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu, a w przeciwieństwie do spółki cywilnej wymóg formy pisemnej jest zastrzeżony pod rygorem nieważności. Jeśli jesteś księgowym to znaczy, że wykonujesz wolny zawód i możesz prowadzić działalność gospodarczą w tej firmie. Szczegółowy katalog osób uprawnionych do założenia spółki partnerskiej znajduje się w art. 88 k.s.h. Partnerzy mogą powołać zarząd spółki. Warunkiem wykonywania działalności gospodarczej w tej formie, jest rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym (wpis ma charakter konstytutywny).

Jeśli posiadasz uprawnienia do wykonywania zawodu księgowego, większych trudności nie powinno Ci sprawić prowadzenie spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej. Każda z nich wymaga współistnienia dwóch rodzajów wspólników: komandytariusza oraz komplementariusza, którzy posiadają osobne kompetencje. Nadto musisz liczyć się z koniecznością ustalenia i opłacenia sumy komandytowej.

Powinieneś rozważyć również spółkę jawną. Jest ona mocno rozpowszechniona z uwagi na dosyć prostą konstrukcję, brak organów zarządczych i nadzorczych oraz równe prawa i obowiązki wspólników. Kodeks spółek handlowych przewiduje również szeroki zakres decyzyjny na etapie zawierania umowy spółki i w zakresie jej treści.

Z pewnością możesz brać pod uwagę zarówno spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz prostą spółkę akcyjną. Każda z nich może być założona nawet przez jedną osobę. Pieniądze, które musisz posiadać na start to 5.000 zł na opłacenie kapitału zakładowego, zaś minimalna wysokość udziału wynosi 50 zł (w spółce z o. o.). Możesz powołać zarząd, również jednoosobowy oraz radę nadzorczą. Prosta spółka akcyjna w polskim prawie handlowym jest długo wyczekiwaną debiutantką, która została niezwykle ciepło przyęta. Nie ma w niej kapitału zakładowego, a wnoszone wkłady pokrywają kapitał akcyjny.

Co istotne – można je wnosić nawet w terminie 3 lat od dnia, w którym zawiązano spółkę. Ustawowy wymóg co do wysokości wkładu ma charakter symboliczny (nie mniej niż jeden złoty). Możesz ją zarejestrować on-line oraz w sposób tradycyjny. Spółki prawa handlowego są uznawane za ułomne osoby prawne, którym ustawa przyznaje zdolność do czynności prawnych. Z tego powodu mogą one pozywać i być pozywanymi, a także zaciągać zobowiązania we własnym imieniu.

Zobacz także:

 Słowniczek - Spółka handlowa

 Umowa spółki jawnej – wzór z komentarzem prawnym

 Umowa spółki z o. o. – wzór z komentarzem prawnym

 Porada - Prosta spółka akcyjna – czym jest? Kto i kiedy może ją założyć?

 Umowa prostej spółki akcyjnej – wzór z komentarzem prawnym

2.4. Działalność rejestrowana i działalność nierejestrowana

Wykonywanie działalności gospodarczej zgodnie z prawem wiąże się m.in. z obowiązkiem zarejestrowania jej we właściwym rejestrze – KRS (Krajowy Rejestr Sadowy) oraz CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej).

Jednoosobowa działalność gospodarcza oraz działalność gospodarcza wykonywana w ramach spółki cywilnej podlegają rejestracji w CEIDG. Spółki osobowe i spółki kapitałowe wpisuje się do (KRS).

Istnieje bardzo wiele możliwości rejestracji w CEIDG. Poniżej prezentujemy ich wyczerpujący katalog:

1. Składając osobistą wizytę w urzędzie gminy, miasta lub w urzędzie dzielnicy m.st. Warszawy:

• Po pierwsze - wypełnienie formularza rejestracyjnego na stronie CEIDG, następnie przedstawienie wygenerowanego przez system kodu w urzędzie. Urzędnik zbada poprawność wniosku i przedłoży Ci go do złożenia własnoręcznego podpisu;
• Po drugie - samodzielne wydrukowanie i wypełnienie wniosku, a następnie złożenie go we właściwym urzędzie;
• Po trzecie – załatwienie sprawy podczas jednej wizyty w urzędzie poprzez skorzystanie z gotowego formularza;
• Po czwarte – wypełnienie formularza wniosku on-line z pomocą konsultanta CEIDG (801 055 088 lub 22 765 67 32); następnie udanie się do urzędu na podpisanie wniosku. Tutaj również otrzymasz unikalny kod, który będziesz musiał przedstawić w urzędzie.

2. Z wykorzystaniem Internetu

• Formularz wniosku możesz uzupełnić, a następnie złożyć poprzez portal biznes.gov.pl;
• Tą samą możliwość daje również portal CEIDG;
• W  celu zarejestrowania działalności gospodarczej możesz skorzystać również z bankowości elektronicznej. Aktualnie usługę tę oferują wybrane banki krajowe: Pekao S.A., PKO BP, mBank, Santander Bank Polska oraz ING Bank Śląski. Niestety ten punkt ma pewien haczyk. Zasada jednego okienka nie ma zastosowania, a obowiązkowi dodatkowych zgłoszeń musisz sprostać sam. Wspomniana zasada polega na tym, że organ rejestracyjny w trakcie dokonywania wpisu w CEIDG dokonuje za Ciebie zgłoszeń do Urzędu Skarbowego oraz Głównego Urzędu Statystycznego.

3. Przez operatora pocztowego

Wniosek o wpis do rejestru prześlesz listem poleconym do właściwego urzędu. Pamiętaj jednak, że musisz wcześniej udać się do notariusza, ponieważ ta forma wymaga złożenia pod wnioskiem podpisu notarialnie poświadczonego.

Uwaga! Jeśli masz pełnomocnika może on złożyć wniosek za Ciebie w sposób tradycyjny!

Mamy dla Ciebie bardzo dobrą informację - wpis do CEIDG jest całkowici wolny od opłat.

Pamiętaj jednak o opłacie skarbowej od pełnomocnictwa.

Rejestracja przedsiębiorców w KRS obecnie możliwa jest tylko w sposób elektroniczny za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych (PRS).

Formularz wniosku wypełnia się z wykorzystaniem narzędzi elektronicznych, dołączając do niego dokumenty podpisane podpisem kwalifikowanym, osobistym albo  podpisem zaufanym. System przewiduje możliwość podpisania dokumentów poprzez wgranie oddzielnego pliku z podpisem w polu "Plik zawierający oddzielny podpis".

Dokumenty składa się do sądu rejonowego (wydziału gospodarczego) właściwego ze względu na miejsce siedziby Twojej działalności. Wpis jest obciążony opłatą sądową w wysokości 500 zł. Dodatkowe 100 zł kosztuje obowiązkowe ogłoszenie go w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG). Płatność następuje z wykorzystaniem systemu PRS, musisz mieć jednak dostęp do bankowości elektronicznej. Sąd rejestrowy ma obowiązek rozpoznania Twojego wniosku o wpis do KRS w terminie 7 dni, począwszy od daty jego wypłynięcia.

Poza działalnością gospodarczą wymagającą zarejestrowania we właściwym rejestrze, istnieje również tzw. działalność nieewidencjonowana/nierejestrowana.

Więcej:

Kiedy można prowadzić działalność nierejestrową (nieewidencjonowaną)?

Czytaj także:

 Słowniczek – CEIDG

 Słowniczek – Przedsiębiorca

 Instrukcja - Jak utworzyć spółkę i zarejestrować ją w KRS

Podstawy mamy za sobą, zatem przejdźmy do szczegółów. Faktoring – czym właściwie jest ? Jakie są jego ramy prawne? Co może być przedmiotem faktoringu ? Na te i więcej pytań, przygotowaliśmy odpowiedzi specjalnie dla Ciebie. Najpierw jednak zastanówmy się skąd wziąć pieniądze na rozkręcenie biznesu.

3.1. Źródła finansowania

Od zera do milionera – takie historie są znane na całym świecie. To jasne – trzeba mieć kapitał na start. Nie będziemy dokonywać szczegółowych wyliczeń potrzebnej Ci kwoty ani też gdybać czy to duży, czy mało, ale powiemy Ci skąd w ogóle wziąć te pieniądze. Kolejna już dobra wiadomość jest taka, że na początek możesz wcale nie mieć kapitału. Jak to możliwe? Sprawdź poniżej.

3.1.1. Kredyt bankowy i pożyczka

Poniżej prezentujemy zestawienie - tabelę porównawczą, w której analizujemy kredyt bankowy i pożyczkę. 

Kredyt i pożyczka nie są tym samym. Niestety nie są też tanimi formami finansowania działalności gospodarczej. Tak jak w każdym Otoczeniu prawnym zalecamy szczególną ostrożność przy braniu kredytów walutowych. Dobrą praktyką jest pożyczanie w walucie, w której zarabiasz.

Więcej:

 Słowniczek – Wniosek kredytowy

 Umowa pożyczki – wzór wraz z komentarzem prawnym

 Instrukcja - Uzyskiwanie kredytu na inwestycje lub finansowanie projektu

 Instrukcja - Pułapki wniosku kredytowego

3.1.2. Dotacje i inne źródła.

Zacznijmy od dotacji z Urzędu Pracy. Aktualnie w Polsce struktura popularnych pośredniaków opiera się o sieć 340 Powiatowych i 16 Wojewódzkich Urzędów Pracy. Poza pośredniczeniem między pracodawcami, a potencjalnymi pracownikami, do ich kompetencji należy m.in. udzielanie dotacji na rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej rodzaj dotacji, ich wysokość oraz warunki przyznawania są uzależnione od aktualnie prowadzonych przez dany urząd programów. Nie sposób przedstawić tu każdy z nich. W tym celu powinieneś na bieżąco sprawdzać Biuletyn Informacji Publicznej właściwego Ci urzędu pracy lub też skontaktować się z nim bezpośrednio. Wcześniej jednak sprawdź aktualne zasady załatwiania spraw, ponieważ pandemia wymusiła na wielu instytucjach zmiany w funkcjonowaniu.

Poza wspomnianym wyżej narzędzie, aktualnych informacji na temat programów wspierania przedsiębiorczości udzielą Ci.:

1. Centralny Punktem Informacyjnym Funduszy Europejskich przy ul. Domaniewskiej 39aw Warszawie, w tym poprzez infolinię: 22 626 06 32; 22 626 06 33; 22 378 31 77 mail: punktinformacyjny@cpe.gov.pl
2. Terenowe Punkty Informacji Funduszy Europejskich zlokalizowane w większych miastach Polski,
3. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), która również prowadzi infolinię dla zainteresowanych realizowanymi przez ten podmiot programów: 801 322 202; 22 574 07 07.

Być może zainteresuje Cię prowadzony przez Bank Gospodarstwa Krajowego program „Pierwszy Biznes – Wsparcie w starcie”, w którym forma wsparcia to niskooprocentowana pożyczka. Jest on skierowany do absolwentów szkół i uczelni wyższych, studentów ostatniego roku studiów, osób bezrobotnych oraz opiekunów osób niepełnosprawnych na podjęcie działalności gospodarczej lub utworzenie stanowiska pracy. Więcej na ten temat na stronie: https://www.bgk.pl/male-i-srednie-przedsiebiorstwa/inwestycje/finansowanie-ze-srodkow-krajowych/pozyczki-z-programu-pierwszy-biznes-wsparcie-w-starcie/

To nie koniec dobrych wieści. Na pewno ucieszy Cię wiadomość, że istnieją rozwiązania systemowe skierowane dla przedsiębiorców. Powinieneś koniecznie dowiedzieć się czym jest ulga na start oraz z Mały ZUS Plus.

Warto wiedzieć:

 Ulga na start dla przedsiębiorców

 Ulga na start dla nowego przedsiębiorcy

 Mały ZUS/Preferencyjne składki ZUS

Poza tradycyjnym kanonem sposobów finansowania działalności gospodarczej, powstają zupełnie nowe. Ich przykładem są np. Anioły Biznesu oraz specjalne fundusze inwestycyjne czy crowdfounding. Może to właśnie opcja dla Ciebie.

Czytaj także:

Słowniczek - Anioł Biznesu

Słowniczek - Venture Capital

Poradnik – Przykładowe Rodzaje Finansowania Działalności

3.2. Podstawa prawna faktoringu

Aktualnie międzynarodowe standardy dotyczące faktoringu wyznacza zawarta w Ottawie Konwencja UNIDROIT z dnia 28 maja 1988 r. o międzynarodowym faktoringu. Polska nie zdecydowała się na przystąpienie do tej umowy, stąd też nie znajdziemy jej w żadnym dzienniku urzędowym, nie sposób również powołać żadnej ustawy implementacyjnej. Z tego też powodu umowy faktoringowe zawierane są na podstawie art. 3531 k.c. – zasada swobody umów: „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. Prowadzi to do wniosku, że jest to umowa nienazwana.

W celu prawidłowego wyjaśnienia treści zasady swobody umów, należy odwołać się do orzecznictwa. W wyroku z dnia 14 kwietnia 2021 r. sygn. I NSNc 35/20 Sąd Najwyższy stwierdził, że: „odwołanie do natury stosunku prawnego należy rozumieć jako nakaz respektowania podstawowych cech stosunku kontraktowego, które stanowią o jego istocie”. Sprzeczność z ustawą oznacza niezgodność z przepisami jakiejkolwiek obowiązującej ustawy. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sąd Apelacyjny w Szczecinie zdefiniował zasady współżycia społecznego w następujący sposób: „w judykaturze przyjmuje się bowiem, że klauzule generalne odsyłające do zasad współżycia społecznego postrzegać należy jako odwołanie się do idei słuszności w prawie i do wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie jako obowiązujące w stosunkach interpersonalnych. Poprzez zasady współżycia społecznego należy rozumieć zatem podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania”. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 26 kwietnia 2019 r. sygn. I ACa 12/19).

W umowie faktoringowej występują następujące rodzaje stron:

1. Faktor, czyli Ty - podmiot zajmujący się finansowaniem przedsiębiorców, które mają problem z uzyskaniem zapłaty za wystawione swoim kontrahentom faktury;
2. Faktorant – Twój klient, którego kontrahenci zalegają z zapłatą za towary lub usługi;
3. Kontrahent/dłużnik – czyli sprawca całego zamieszania, podmiot nierealizujący swoich zobowiązań finansowych. Zawarcie umowy faktoringowej sprawia, że powstaje między wami relacja wierzyciel-dłużnik.

W doktrynie wskazuje się, że umowa faktoringowa ma mieszany charakter. Składają się na nią: cesja wierzytelności, umowa sprzedaży oraz dyskonto wierzytelności. Potwierdza to orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Na temat istoty faktoringu wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2003 r. sygn. V CKN 218/01: „Pojęciem faktoringu obejmuje się transakcje polegające na nabywaniu głównie przez banki (faktorów) wierzytelności jeszcze niewymagalnych od podmiotów gospodarczych (faktorantów), głównie z umów o dostawę towarów lub o świadczenie usług. Skup przez bank wierzytelności handlowych od podmiotów gospodarczych (faktoring) jest w istocie szczególną postacią sprzedaży wierzytelności, dokonywanej przez faktoranta (art. 555 k.c.).

Faktor wykupuje faktury wystawione przez faktoranta i wypłaca sprzedającemu należność, tj. kwotę określoną w fakturze, pomniejszoną o odsetki dyskontowe i prowizję, przed terminem wymagalności płatności wystawionej faktury. Faktoring jest zatem umową nienazwaną, łączącą w sobie elementy cesji wierzytelności, dyskonta wierzytelności i umowy sprzedaży. Skutkiem prawnym zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności przez przedsiębiorcę (cedenta, faktoranta) jest przelew wierzytelności na rzecz banku (cesjonariusza, faktora). Z tego względu wobec dłużnika nabywanej przez faktora wierzytelności skuteczność przelewu podlega ocenie w świetle art. 512 k.c., a dopuszczalność potrącenia przez dłużnika z przelaną wierzytelnością własnej wierzytelności wobec faktoranta na podstawie art. 513 k.c.”.

Z kolei w wyroku z dnia 5 maja 2016 r. sygn. II CSK 582/15 SN nawiązując do mieszanego charakteru umowy faktoringu wskazał, że: „interpretacja tej umowy powinna być dokonywana według zasad przewidzianych dla umów w ogólności, przy uwzględnieniu stosownych unormowań dotyczących umów nazwanych, w takim zakresie, w jakim wskazuje na to porozumienie stron oraz założone właściwości faktoringu”. Nadto podkreślił, że umowa ta ma charakter odpłatny.

W tym miejscu po raz kolejny odwołamy się do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Analiza jej przepisów pozwala na stwierdzenie, że faktoring nie jest czynnością bankową (choć w praktyce to te podmioty dominują na rynku), zatem prowadząc biznes w tej branży nie będziesz podlegał nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

Zawierając umowę faktoringową koniecznie zachowaj formę pisemną. W jej treści koniecznie powinno się znaleźć:

1. dokładne oznaczenie stron;
2. określenie przedmiotu umowy (np. stałe świadczenie usług factoringowych, pojedyncza usługa, przekazanie tylko niektórych rodzajów faktur itd.);
3. oświadczenie o dokonaniu cesji wierzytelności oraz jej przyjęciu;
4. oznaczenie podstawy powstania wierzytelności (umowa sprzedaży, faktura);
5. oświadczenie o informowaniu dłużnika o zawarciu umowy faktoringu;
6. sposób rozliczenia;
7. wynagrodzenie faktora;
8. okres na jaki zawierana jest umowa;
9. wskazanie przypadków, w których strony mogą odstąpić od umowy (np. przekazanie do faktoringu wierzytelności nieistniejących);
10. wskazanie okresów wypowiedzenia umowy;
11. pozostałe obowiązki i prawa stron;
12. tryb dokonywania zmian w umowie (np. na piśmie);
13. powołanie stosowania przepisów Kodeksu cywilnego w zakresie nieuregulowanym umową:
14. Zapis na sąd polubowny lub wskazanie właściwości sądu.

Umowa faktoringowa nie musi ograniczać się do wyżej nakreślonego zakresu. Możesz świadczyć poza finansowaniem przedsiębiorców za wynagrodzeniem, także usługi dodatkowe – monitoring należności, windykacja, rozliczanie transakcji. Wszystko zależy od Twoich możliwości, wiedzy i zaangażowania.

Czytaj także:

 Słowniczek – Faktoring

 Porada - Faktoring – zbycie wierzytelności

 Umowa faktoringu – wzór z komentarzem prawnym

3.3. Definicja i elementy faktury

Definicja faktury znajduje się w art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej jako: „Ustawa o VAT”). Należy przez nią rozumieć: „dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie”. Z kolei fakturą elektroniczną jest faktura w formie elektronicznej wystawiona i otrzymana w dowolnym formacie elektronicznym (art. 2 pkt 32 Ustawy o VAT). Skwitujmy to stwierdzeniem, że faktura jest rodzajem dokumentu w obrocie prawnym. Nie bez powodu cytujemy definicję legalną faktury elektronicznej, bowiem „skupować” możesz nie tylko faktury papierowe, ale również te elektroniczne – liczy się udokumentowana należność.

Na podstawie art. 106e ust. 1 pkt 1-15 faktura powinna zawierać: (i) datę wystawienia, (ii) kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę; (iii) imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy; (iv) numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a; (v) numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi, z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b; (vi) datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury; (vii) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi; (viii) miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług; (ix) cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto); (x) kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, w tym w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto; (xi) wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług, objętych transakcją, bez kwoty podatku (wartość sprzedaży netto); (xii) stawkę podatku albo stawkę podatku od wartości dodanej w przypadku korzystania z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 6a, 7 i 9; (xiii) sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku; (xiv) kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku; (xv) kwotę należności ogółem. Dodatkowe wymogi, uzależnione od rodzaju transakcji i podmiotu w niej uczestniczącego, znajdują się w kolejnych punktach cytowanego przepisu.

Więcej:

 Wyszukiwarka informacji w kategoriach: faktury, podatki, opłaty

 Procedura e-Faktury

3.4. Przedawnienie roszczeń z faktury

Przedawnienie jest instytucją prawa cywilnego, porządkującą obrót prawny i handlowy. Po upływie określonego ustawowo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia, do którego był zobowiązany.

Zgodnie z art. 118 k.c.: „jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata”. Terminy te nie mogą być ani skrócone ani wydłużone na podstawie czynności prawnej. Ustawodawca uregulował również sposób obliczania terminu przedawnienia: „koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata” (art. 118 k.c.). Z kolei termin, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Wymagalność została zdefiniowana przez Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 9 grudnia 2015 r. sygn. I ACa 989/15 jako: „stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, a więc chwila, w której wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika określonego zachowania będącego przedmiotem jego zobowiązania i przedmiotem roszczenia wierzyciela”.

Zwracamy uwagę, że termin wymagalność należy odróżnić od terminu płatności. W tym samym judykacie sąd kontynuuje: „Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2013 r., I CSK 690/12 wskazał, że chwila wymagalności roszczenia jest zależna od charakteru zobowiązania i przeważnie pokrywa się z terminem spełnienia świadczenia; gdy termin spełnienia świadczenia jest oznaczony w czynności prawnej, ustawie czy decyzji administracyjnej albo wynika z właściwości zobowiązania, wymagalność wierzytelności następuje w tym terminie i zależy, od tego, czy termin zastrzeżono na korzyść dłużnika, wierzyciela lub obu stron.

Wymagalność określa najwcześniejsza chwila, w której wierzyciel jest uprawniony do żądania spełnienia świadczenia, a dłużnik ma obowiązek je spełnić. Termin płatności świadczenia wyznacza natomiast końcowy moment, do którego dłużnik nie popada w opóźnienie względnie zwłokę. Jeśli chodzi o zobowiązanie terminowe, to regułą jest początkowa zbieżność wymagalności i terminu płatności. W ich przypadku przyjmuje się, że wierzytelność jest wymagalna, jeśli nadszedł termin świadczenia, skoro od tej daty wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia”.

Instytucja przedawnienia rządzi się określonymi regułami. Istnieją przesłanki do zawieszenia biegu przedawnienia z mocy prawa (art. 121 k.c.), ale Kodeks cywilny wymienia również zdarzenia powodujące jego przerwanie (art. 123 k.c.). Przerwanie biegu przedawnienia oznacza, że okres przedawnienia rozpoczyna się od nowa.

Decydując się na branżę faktoringową na pewno wiesz, że za przedmiot zawieranych umów powinieneś mieć faktury, które jeszcze się nie przeterminowały. Jeżeli dłużnik uchyla się od spełnienia świadczenia, czeka się przeprawa przez windykację, sąd i egzekucję. Zwróć też uwagę czego dotyczy dana faktura, ponieważ przepisy Kodeksu cywilnego i innych ustaw mogą wprowadzać osobne terminy przedawnienia dla zobowiązań danego rodzaju.

Więcej:

 Poradnik – Przedawnienie roszczeń, terminy

 Słowniczek - Przedawnienie

3.5. Dłużnicy niewypłacalni

Uwaga -,działając w branży faktoringowej musisz liczyć się z ciągłym ryzykiem gospodarczym. Nierzetelni kontrahenci, kryzys gospodarczy, epidemia… Zagrożeń jest naprawdę wiele. Zanim zdecydujesz się na odkupienie danej faktury, najpierw zorientuj się czy dany podmiot nie boryka się z kłopotami finansowymi lub czy dany sektor rynku nie przechodzi globalnego kryzysu.

1. CEiDG i KRS – jest to absolutna podstawa, stąd dowiesz się czy Twój klient oraz jego dłużnik w ogóle istnieją;
2. Wykazie podatników VAT – Biała lista: https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka
3. Rejestrze VIES - Wykaz podatników VAT UE
4. Wniosku do US o wydanie zaświadczenia o zadłużeniu względem organów podatkowych (dotyczy to jednak strony już rozpoczętej transakcji, a koszt takiego zaświadczenia wynosi 21 zł);
5. Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych: https://ekrs.ms.gov.pl/web/wyszukiwarka-krs/strona-glowna/
6. Rejestrze Dłużników Big InfoMonitor: https://www.big.pl/
7. Krajowym Rejestrze Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A.: https://krd.pl/
8. Rejestrze Dłużników ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A.: https://erif.pl/
9. Krajowym Biurze Informacji Gospodarczej: https://www.kbig.pl/
10. Krajowej Informacji Długów Telekomunikacyjnych: http://www.kidt.pl/page/155/klient-biznesowy/147/pl

Czytaj także:

 Porada - Czym jest rejestr dłużników, kiedy możesz do niego trafić i czym to skutkuje

3.6. Przeciwdziałanie nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych i odsetki za opóźnienie

Twój przyszły biznes faktoringowy jest odpowiedzią na potrzebę finansowania innych przedsiębiorców. Nieterminowe płatności są zagrożeniem dla rentowności podmiotów rynkowych. Istnieją rozwiązania rangi ustawowej, które mają rekompensować negatywne skutki opóźnionych płatności.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (dalej jako: „Ustawa”): „w transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;

2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

Zaś w art. 8 tej samej ustawy uregulowano tę samą kwestię w odniesieniu do dłużników będących podmiotami publicznymi.

Mając na uwadze powyższe chcemy wskazać Ci niezwykle istotny instrument przeciwdziałania nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Na podstawie art. 10 ust. 1 powołanej w poprzednim akapicie ustawy: „wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

1) 40 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;

2) 70 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;

3) 100 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych”.

Ustawodawca przesądził, że zbycie roszczenia o rekompensatę jest niedopuszczalne. Zatem dokonując cesji wierzytelności z faktury, roszczenie o zapłatę rekompensaty nie przechodzi na Ciebie. Tak też w art. 10 ust. 4 Ustawy.

3.7. Windykacja i egzekucja należności z faktur

W zależności od rozpiętości profilu Twojej działalności, poza faktoringiem możesz świadczyć również usługi windykacyjne. Nie jest to działalność reglamentowana, nie wymaga też posiadania specjalnych uprawnień. Warto jednak, abyś podjął współpracę z kancelarią prawną (adwokacką lub radcowską), która pomoże Ci na etapie procesowym. Pamiętaj, że windykując cudze roszczenia zawsze musisz posiadać pełnomocnictwo i okazać je dłużnikowi. Na początku powinieneś prowadzić windykację polubowną, zwłaszcza poprzez wezwanie dłużnika do zapłaty.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2017 r. V CSK 660/16 wskazał, że windykowanie należności ze stosunków cywilnoprawnych dokonywane jest na drodze postępowania egzekucyjnego, które bezpośrednio służy temu, by doprowadzić do zaspokojenia wierzyciela kosztem majątku dłużnika (tak też w wyroku Sądu Okręgowe w Warszawie z dnia 26 czerwca 2020 r. sygn. XXIII Ga 231/19). Co warte podkreślenia koszty związane z egzekucją niezapłaconej wierzytelności obciążają dłużnika (przegranego w procesie).

Jeżeli działania polubowne nie przyniosą skutku, możesz skierować sprawę do sądu. Gdy dłużnik nie spełnia świadczenia mimo wydania prawomocnego wyroku (nakaz zapłaty), przekazujesz do komornika wniosek egzekucyjny.

Czytaj także:

 Instrukcja - Jak napisać prosty pozew o zapłatę

 Słowniczek - Nakaz zapłaty

 Porada Eksperta Prawa - Sprzeciw od nakazu zapłaty

Akty prawne